Wat is EMDR traumatherapie?
Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, zoals een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf.
EMDR is een relatief nieuwe therapie. Een eerste versie van EMDR werd in 1989 beschreven door de ontwikkelaarster ervan, de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro. In de jaren daarna werd deze procedure verder uitgewerkt en ontwikkeld tot een volwaardige en effectieve therapeutische methode.
De verwijzing naar ‘Eye movement’ komt uit de beginperiode van EMDR toen er enkel werd gewerkt met oogbewegingen, veroorzaakt door een heen en weer gaande vinger van de therapeut voor het gezicht van de cliënt. Inmiddels weet men dat ook andere manieren evenveel effect hebben.
Waarvoor is EMDR bedoeld?
Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de getroffenen ‘verwerken’ deze ervaringen op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten. Vaak gaat het om herinneringen aan de schokkende gebeurtenis die zich blijven opdringen, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen, flashbacks) en nachtmerries. Andere klachten die vaak voorkomen zijn schrik- en vermijdingsreacties. Men spreekt dan meestal van een ‘posttraumatische stress-stoornis (PTSS).Vaak wordt EMDR dus toegepast in gevallen van PTSS.
Echter de ervaringen met de toepassing van deze behandelmethode hebben de afgelopen jaren laten zien dat het mogelijk is ook andere psychische aandoeningen en klachten te behandelen, die gepaard gaan met vermijdingsgedrag, somberheid en/of gevoelens van angst, schaamte, verdriet, schuld of boosheid.
Uitgangspunt is telkens dat deze klachten zijn ontstaan als gevolg van een of meer beschadigende ervaringen. Daarmee worden gebeurtenissen bedoeld die dusdanige sporen hebben nagelaten in het geheugen van de persoon, dat hij of zij er nu nog steeds last van heeft.
Voorbeelden daarvan zijn emotionele verwaarlozing, akelige ervaringen op medisch gebied, werkgerelateerde gebeurtenissen en andere beschamende, pest- of verlieservaringen.
De belangrijkste insteek van de therapeutische behandeling is dat de cliënt wordt geholpen om de herinneringen aan deze gebeurtenis te verwerken, met de bedoeling daarmee de klachten te verminderen of te laten verdwijnen.
Hoe weet je of EMDR kan worden toegepast?
Bij aanvang van de EMDR-therapie zal er uitgebreid aandacht worden besteed aan de oorzaak en achtergrond van de klachten. Daarnaast wordt er een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt. Hieruit zal blijken of een gerichte traumabehandeling op dat moment noodzakelijk of nodig is, en of daarvoor EMDR kan worden gebruikt.
Welke voorbereidingen zijn nodig?
EMDR werkt vaak snel. Daarnaast kan het ook een intensieve therapie zijn. Daarom wordt er voor aanvang van de behandeling niet alleen verteld wat er gaat gebeuren en waarom, maar ook uitgebreid uitgelegd hoe de cliënt met zijn emoties zal kunnen omgaan. Zo nodig wordt hiermee geoefend.
Hoe gaat EMDR in z’n werk?
De cliënt wordt gevraagd om aan de gebeurtenis terug te denken, inclusief het bijbehorende beeld, gedachten en gevoelens. Op deze manier wordt, als begin van de behandeling, informatie verzameld over de traumatische beleving. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart. De cliënt zal worden gevraagd om de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen. Maar nu gebeurt dit in combinatie met een afleidende stimulus. De cliënt krijgt een koptelefoon op waarop afwisselend rechts en links een tik wordt gehoord. De cliënt wordt vervolgens gevraagd wat er in gedachten naar boven komt.
De EMDR-procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten en beelden op gang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. Bij herhaling wordt de cliënt gevraagd om zich te concentreren op de meest opvallende verandering, waarna de stroom van gedachten en beelden zich voortzet en uiteindelijk uitdooft.
Wat zijn de te verwachten effecten?
De tikken die de cliënt hoort door middel van de koptelefoon zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner.
Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende betekenis aan de gebeurtenis geven.
Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon.
Zijn er ook nadelen?
Na afloop van een EMDR-sessie kunnen de effecten nog even doorwerken en dat is goed. Toch kan dit in sommige gevallen de cliënt het idee geven even de regie kwijt te zijn, bijvoorbeeld als er nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen. Vaak is het dan een geruststelling om te weten dat dit in de regel niet langer dan drie dagen aanhoudt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan. De cliënt krijgt dan ook meestal het advies om een dagboekje bij te houden en op te schrijven wat er naar boven komt. Deze dingen kunnen dan in de volgende zitting besproken worden.
Hoe werkt EMDR?
Hoe EMDR precies werkt, is nog onduidelijk. Een mogelijke verklaring voor de effecten van EMDR is dat de procedure leidt tot versnelde informatie-verwerking. Het is denkbaar dat de combinatie van sterk denken aan de traumatische gebeurtenis en de aandacht voor de afleidende stimulus ervoor zorgt dat het natuurlijke verwerkingsproces wordt gestimuleerd. Toekomstig onderzoek zal uit moeten maken hoe de waargenomen effecten het best kunnen worden verklaard.
Hoe nu verder?
Mocht je nog vragen hebben over EMDR of wil je weten of behandeling met EMDR geschikt is voor het verminderen van je klachten, vraag het ons dan. Bel of ons voor meer informatie.